De wonderhond

Hedentendage een vrij bekend fenomeen in het straatbeeld: de hulphond. Vroeger vooral bekend als blindengeleidehond of ADL hulphond naast een rolstoel, met het uiterlijk van een Labrador of Golden Retriever. De hond die wel mee een winkel in mag om zijn baasje te helpen waar die hulp nodig is; de hond die je niet middenin het gangpad van de supermarkt uitgebreid moet gaan staan aaien.

Tegenwoordig zijn ze er in honderd verschillende soorten en maten, die wonderhonden, en wordt de inzet ervan steeds breder. Ze begeleiden niet alleen hun slechtziende baas of helpen met het oprapen van spullen voor iemand in een rolstoel: ze kunnen een epileptische aanval voorspellen, bieden steun bij angst en paniek, ruiken wanneer iemands bloedsuiker te hoog of te laag is, voorkomen een paniekaanval en ga zo nog maar even door.

Met deze “uitbreiding op het basispakket” zijn het allang niet meer alleen de Labradors en Golden Retrievers die hun baas helpen, maar vind je ze in allerlei variërende rassen, met allemaal verschillende taken en van allerlei verschillende opleidingen.

Is dat erg? Nee, in principe niet. Er zijn een heleboel honden van een heleboel verschillende rassen (of kruisingen) die een prima assistentiehond zijn. Wat wel zorgelijk is, is de groeiende vraag naar een assistentiehond om élk probleem op te kunnen lossen. De wonderhond dus. Ze moeten én netjes naast een baas kunnen lopen zonder zich af te laten leiden, én iemands stemming in de gaten houden, én de was uit de wasmachine halen, én signaleren wanneer iemand mogelijk een aanval krijgt, én andere dieren en mensen negeren, én spullen uit het schap van een supermarkt pakken, en, en, en… En dat allemaal het liefst 24 uur per dag. 

Met de opkomst van de psychosociale hulphond is ook de stroom aan crowdfunding acties toegenomen. Begrijpelijk, de opleiding van een assistentiehond is duur en alleen geleide- en ADL honden worden door de zorgverzekeraars vergoed. De andere groep mensen die baad kan hebben bij een assistentiehond zal dit vaak zelf moeten bekostigen. En daar zit de bron van een potentieel gevaar. Een crowdfunding loopt niet vanzelf, daar heb je een duidelijk verhaal voor nodig. En daar begint het vaak. “Ik heb deze en deze problemen, loop hier en daar tegenaan en een assistentiehond gaat mij daarbij helpen”.

De crux zit hem in het woordje “gaat”. Het is een verwachting die een hele grote druk op de schouders van een hond kan leggen. De woordkeuze kan ik begrijpen, om het belang van de hond te benadrukken en zo de crowdfunding succesvol te laten zijn. Maar een hond gáát je niet zomaar helpen.

Ze kunnen ondersteunen, ze kunnen bepaalde kwaliteiten ontwikkelen en ze kunnen in actie komen wanneer het nodig is, maar dit is níet vanzelfsprekend. Het vergt veel tijd, geduld en een stabiele opleiding. Een kant en klare oplossing is het zeker niet. 

Met het aantal crowdfunding acties groeit ook de media aandacht. En zoals dat gaat in de media: van een interview dat een uur duurt moet een artikel van 800 woorden geschreven worden. Een journalist pikt de kern eruit, maar voor nuance is geen ruimte meer. En zo komen er steeds meer verhalen in de media over de wonderhonden die driedubbel inzetbaar lijken te zijn. Een ontwikkeling die naar mijn mening niet de goede kant op gaat. Niet voor de algemene beeldvorming van wat een assistentiehond aan kan, en evenmin voor de mensen die het echt niet meer zien zitten en in de beschreven wonderhond hun laatste redmiddel zien.

Wat hierbij grandioos uit het oog verloren gaat, is het gegeven dat we praten over een hond. Niet over een robot. Ja, een goed getrainde assistentiehond kan een boel en vindt zijn werk, als het goed is, vooral een leuk spelletje samen met zijn baas. Maar het is géén instant oplossing voor alle problemen. Je staat niet ineens op uit je rolstoel omdat er een hond naast je loopt, zoals je ook niet ineens van je paniekstoornis af bent omdat je een hond bij je hebt. Een hond kan ondersteunen, maar is geen geneesmiddel an sich. En het is zeker geen kant en klare oplossing voor alle problemen. 

De artikelen die ik de laatste tijd voorbij zie komen laten weinig ruimte voor nuance. Ze laten weinig ruimte voor het gegeven dat een hond een levend wezen is, met een eigen karakter en sterke en minder sterke punten. Over het feit dat een hond ook zijn gewone hondenverzorging nodig heeft is al helemaal niets terug te vinden, maar ja, ook de wonderhond moet gewoon wandelen als het twee weken achter elkaar plenst van de regen. Ze lopen in de modder, zwemmen, verharen, jagen een kat in een boom, blaffen als de deurbel gaat en ze poepen en plassen precies hetzelfde als een “huishond”.

Ben ik anti-assistentiehond? Zeer zeker niet, anders had mijn witte haarbal hier niet rondgelopen. Maar laten we niet vergeten wat ze altijd, op de eerste plaats, te allen tijden zullen zijn: een hond. Met recht op een hondwaardig leven; met recht op verwachtingen die passend zijn voor een hond.

De wonderhond zoals die de laatste tijd in de media wordt geschetst, moet ik nog geboren zien worden. En als je het wonder verwacht, begin dan niet aan een assistentiehond. Kies dan voor de robot. Dat geeft misschien niet het gezelschap van een assistentiehond, maar een robot heeft een control alt delete knop als hij vastloopt. 

Een assistentiehond niet. Ook niet die ene die als wonderhond de wereld in wordt gebracht.